پرورش ماهی تیلاپیا

اگر ماهی های پرورشی شخصیت بودند، تیلاپیا از آن شخصیت های بحث برانگیز می بود. بعد از ماهی کپور که بارورترین ماهی صنعت شیلات است، تیلاپیا در جایگاه دوم قرار دارد و رشد بسیار گسترده ای نیز دارد. این ماهی در 5 کشوری که از برترین تولید کنندگان و تامین کنندگان ماهی جهانند تکثیر می شود؛ اعم از کشورهای آسیایی مثل چین و اندونزی. بازار خرید و فروش به دلیل رشد و پیشرفت تکنیک های تکثیر و پرورش، هیبریداسیون (پیوند زنی گونه ها به هم) و وارونگی و تغییر جنسیت در دو دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است.

درواقع، تیلاپیا نامی عامیانه برای بیش از 100 گونه ماهی از گروه ماهیان سیچلاید سانان است؛ اعم از سرده های کوئلوتیلاپین، کوپتودونین، هتروتیلاپین، زرماهیان و سیکلیدهای تیلاپیایی. سابقا به همه اینها تیلاپینی می گفتند. در بین گونه های نام برده شده کوپتودونینی و زرماهیان صرفه اقتصادی بیشتری دارند.

ماهی تیلاپیا بومی آفریقا بوده و اکثر ایالت های ایالات متحده این گونه را گونه ای مهاجم و غیر بومی می دانند. تیلاپیا توانایی زندگی در آب های شیرین و شور را دارد و گاهی از آن به عنوان عاملی جهت کنترل پوشش گیاهی استفاده می کنند.

تیلاپیا ماهی ای همه چیزخوار بوده و علاوه بر غذاهای دارای منشا جانوری و گیاهی می تواند از جلبک و پلانکتون هم تغذیه کند. این ماهی توانایی سازش با کیفیت پایین غذا را داشته که این توانایی تیلاپیا را به گونه ای با هزینه تغذیه پایین تبدیل می کند.

آناتومی و فیزیولوژی

ماهی تیلاپیا در صنعت پرورش و تکثیر، ماهی محبوبی است. این ماهی با شرایط گوناگون محیطی سازگار است و می تواند در انواع محیط های گوناگون آبی زنده بماند. این ماهی را می توان علاوه بر استخرهای خاکی یا قفس های دریای، در آب شور هم پرورش داد.

در بین گونه های تیلاپیا، ماهی تیلاپیای نیل در سراسر دنیا بیشترین طرفدار را برای پرورش و تکثیر دارد.

اثبات شده است که ماهی تیلاپیای نر از آنجایی که با صرف انرژی و در زمان کمتر سودآوری بیشتری داشته و نسبت به وقت و انرژی ای که صرفش می شود بسیار کارآمدتر است. تیلاپیای ماده به دلیل مدت زمانی که به انجام فعالیت های تولید مثلی می گذراند .. وقت و انرژی ای که صرفش می شود نسبت به تیلاپیای نر ارزش کمتری دارد. به همین دلیل بیشتر پرورش دهندگان تیلاپیای نر را برای پرورش پرواری ترجیح می دهند. تکنیک ها و متدهای پرورش با تغییرات ژنتیکی شامل موارد زیرند:

• تکنیک متیل تستسترون (MT)

در این متد به رژیم غذایی بچه ماهی تیلاپیا متیل تستسترون اضافه می شود. افزودن متیل تستسترون به غذای ماهیان موجب می شود ماهیان ماده نیز مانند نرها اختصاص یابند، در حالیکه ماهیان نر بدون تغییر به چرخه زندگی خود ادامه می دهند. در هنگام صید و بهره برداری ماهیان هیچگونه اثری از متیل تستسترون باقی مانده در بدن ماهی یافت نمی شود زیرا این ماده پس از 30 روز محو می شود. اما در سال های اخیر در استفاده از این ماده برای پرورش ماهیان تیلاپیا با مسائل اخلاقی و ایمنی مواجه شده اند. گزارش ها حاکی از این است که استفاده از متیل تستسترون باعث ایجاد درجاتی از آسیب کبدی در ماهی می شود.

برای کاهش استفاده از متیل تستسترون می توان از روش های دیگری چون متد YY استفاده کرد.

متد YY

• استفاده از متد YY موجب تولید کروموزوم YY در ماهی ها می شود.

نوزادان تیلاپیایی که از تخم بیرون می آیند بدون جنسیتند؛ نه نر و نه ماده. در 21 روز اول زندگی شان مقدار استروژن یا تستسترون خونشان جنسیت آنها را مشخص می کند و موجب ایجاد اندام های جنسی شان می شود. لذا در این متد، نوزادان تازه از تخم درآمده تیلاپیا در معرض استروژن قرار می گیرند که باعث تمایز یافتن آنها به تیلاپیای ماده XY می شود. این ماده ها را با تیلاپیاهای نر XY آمیزش می دهند. نسل بوجود آمده از آین آمیزش را با ماده های XX آمیزش داده که حاصل این آمیزش تیلاپیاهای نر YY ایست که بهشان “نرهای برتر” نیز گفته می شود.

این نرهای YY را برای تولید مثل و تکثیر جدای از بقیه ماهی ها نگهداری می کنند.

انتخاب تیلاپیای مناسب

نوزادان تیلاپیای تازه خریداری شده ممکن است سالم بنظر برسند درحالیکه نشانه ها و علائم بیماری می تواند در روزهای بعد از انتقال آنها به مرکز فروش بچه ماهی تیلاپیا ظاهر شود. این علائم ناشی از استرس هنگام حمل و نقل اند. اگر به ماهی هنگام انتقال از مرکز فروش بچه ماهی تیلاپیا به مراکز پرورش بچه ماهی تیلاپیا استرس وارد شود سطح ایمنی بدن آنها کاهش یافته و ریسک ابتلا به عفونت ناشی از پاتوژن ها در آنها افزایش می یابد که در نهایت باعث مریض شدن ماهی می شود. این اتفاق معمولا برای ماهی های جوان و ضعیف می افتد که باعث مرگشان می شود.

برای جلوگیری از مرگ ماهی ها بعد از حمل و نقل، باید به نکات زیر توجه کرد:

• بچه ماهی های خود را از مراکز فروش نزدیک به محل پرورش بچه ماهی تیلاپیا ی خود تهی کنید که مدت زمان انتقال آنها طولانی نباشد و دچار استرس بیش از حد نشوند.
• برای تهیه بچه ماهی تیلاپیا به مراکزی مراجعه کنید که مورد اعتمادند و در استخرهای پرورش بچه ماهی تیلاپیا شان بیماری ای مشاهده نشده است. این مزارع / مراکز معمولا توسط مراجع قضایی مربوطه بهشان گواهی سلامت داده شده و بچه ماهی هایشان در خطر ابتلا به بیماری ها و پاتوژن ها نیستند.
• ماهی ها را برای آزمایش شدن به آزمایشگاه بفرستید تا خیالتان از بابت سالم بودنشان راحت شود.
• اگر علائم وجود پاتوژن در ماهی ها مشاهده شد و بیماری تشخیص داده شد، در صورت قابل درمان نبودن بیماری، ماهی را به مرکز تکثیر نبرید. به جای آن، ماهی را با روش های مورد تایید معدوم کنید.
• اگر بیماری قابل درمان است، پس از از بین بردن و ریشه کردن آن، ماهی را به مرکز تکثیر جهت تکثیر و تولید بچه ماهی تیلاپیا ببرید.

قبل از اینکه دنبال مراکز / مزارع برای تهیه بچه ماهی تیلاپیا باشید باید بدانید که تنها دانستن انواع گونه های ماهی و اطلاع داشتن از قیمت خرید بچه ماهی تیلاپیا کافی نیست. یک آبزی پرور هنگام تهیه بچه ماهی تیلاپیا باید از نکاتی اطلاع داشته باشد که شاید ساده و ابتدایی بنظر بیاید اما در کیفیت ماهی خریداری شده تاثیر بسیار زیادی دارد.

1. شرایط بچه ماهی: هنگام تهیه بچه ماهی تیلاپیا توجه به شرایط سلامتی ماهی باید در اولویت توجه باشد. یک بچه ماهی تیلاپیای سالم به طور مرتب شنا می کند و با استفاده از دمش بالا و پایین می رود. ویژگی های دیگری که باید به آن توجه کرد شکم باد دار و نفخ کرده ماهی، لکه های سفید روی بدن ماهی و ساکن و راکد بودن ماهی است.
2. اندازه ماهی مولد: اندازه ماهی مولد با اندازه نوزادان ماهی رابطه ای مستقیم دارد. درواقع اندازه ماهی مولد هرچقدر که باشد، نشان می دهد که بچه ماهی ها تا چه اندازه ای رشد خواهند داشت. هنگام انتخاب مرکز تولید بچه ماهی تیلاپیا علاوه بر توجه به قیمت خرید بچه ماهی تیلاپیا باید به اندازه ماهیان مولد آن مرکز نیز توجه کنید.
3. تاریخ تخم گشایی: توجه به تاریخ تخم گشایی بچه ماهی ها نیز روش مناسبی برای دانستن سن بچه ماهی هاست. اینکه فقط به حرف فروشنده اعتماد کنید می تواند مشکل ایجاد کند. برخی فروشنده ها برای فروختن بچه ماهی هایشان تاریخ تخم گشایی را با تغییر اعلام می کنند. با چک کردن تاریخ تخم گشایی ماهی ها می توانید تصمیم بگیرید که با توجه به سن بچه ماهی و اندازه اش، آیا برای استخر شما مناسب است یا نه.
4. تعداد بچه ماهی های موجود: از خرید آخرین دسته بچه ماهی ها خودداری کنید. هنگام تولید بچه ماهی تیلاپیا، برخی پرورش دهندگان برای فروش زودتر از موعد اطلاع رسانی می کنند به همین دلیل بچه ماهی های بزرگتر اول از همه خریداری می شوند. در نتیجه هرچه که به انتهای ذخیره ماهی های یک استخر نزدیک تر می شویم اندازه بچه ماهی ها کوچک تر می شود. به همین خاطر سعی کنید از اولین خریدارها باشید.
5. حمل و نقل بچه ماهی: علاوه بر توجه به قیمت بچه ماهی تیلاپیا، نکته دیگری که هنگام خرید باید به آن توجه کنید روش حمل و نقل ماهی است. اینکه ماهی خریداری شده از طریق چه وسیله نقلیه ای به دست شما می رسد و روش های اکسیژن رسانی به ماهی ها هنگام پروسه انتقال چگونه بوده، نیاز است که قبل از خرید به شما اطلاع داده شود. خصوصا اگر شیوه خرید شما حضوری نبوده و اینترنتی است.
6. قیمت بچه ماهی تیلاپیا: آخرین نکته ای که باید به آن توجه کنید قیمت بچه ماهی تیلاپیا یی است که قصد خریدش را دارید. هنگام خرید بچه ماهی قیمت آن را در فروشگاه های مختلف مقایسه کنید. برخی فروشنده ها صرفا جهت سودجویی محصولات را با قیمت بیشتر از تعرفه آن می فروشند. به همین دلیل هنگام خرید باید از تعرفه های قیمت بچه ماهی تیلاپیا طلاع داشته باشید یا حداقل قیمت عمده بچه ماهی تیلاپیا ی چندین مرکز فروش را با هم مقایسه کنید.

هنگام خرید بچه ماهی تیلاپیا بجز مسئله قیمت عمده بچه ماهی تیلاپیا مسائل و نکات زیادی هست که باید به آن توجه کنید، خصوصا اگر قصد خرید اینترنتی دارید. یک آبزی پرور گوش به زنگ هنگام خرید باید همه این نکات را در ذهن خود داشته باشد تا محصولی با بهترین کیفیت تهیه کند.

انواع کاربردهای تیلاپیا

دسته بندی کردن ماهی یکی از پراستفاده ترین روش های مدیریت در مزارع آبزی پروری است. داشتن پیش زمینه علمی راجع به بچه ماهی ها نیز برای تولید بچه ماهی تیلاپیا ی با کیفیت لازم است. برای مثال، اگر هدف سیستم آبزی پروری ایجاد شده و خود آبزی پرور صرفا پرورش و سپس برداشت ماهی است، استفاده از تیلاپیایی که مناسب خوراک است پیشنهاد می شود. از طرفی اگر هدف پرورش ماهی و گیاه همزمان است، استفاده از بچه ماهی تیلاپیای مناسب  پرورش پیشنهاد می شود. در ادامه متن ویژگی های انواع تیلاپیاهای مناسب پرورش را بررسی خواهیم کرد.

تیلاپیای مناسب خوراک (food grade): بچه ماهی های این نوع تیلاپیا رشد سریع تری دارند و برای پرورشِ با اهداف تجاری بهترین گزینه اند زیرا نسبت به گونه های دیگر سریع تر تغییر سایز می دهند. تقریبا اکثر ماهی های این دسته نر هستند زیرا همه ذخیره غذایی آنها صرف رشد شده و در زمان یکسان نسبت به تیلاپیاهای ماده دو برابر رشد می کنند. در انتخاب ماهی های مناسب برای یک استخر از تیلاپیاهای نر، اندازه پیشنهادی 12 سانتی متر است، زیرا در این سایز به اندازه کافی رشد داشته اند که تولید مثل کنند. حاصل این تولید مثل بچه ماهی هایی خواهد بود که در 6 ماه می توانند به 200 تا 250 گرم برسند.

همچنین، این گونه از ماهیان تیلاپیا سوددهی بیشتری دارتد، خصوصا اگر هدف اصلی آبزی پرور صرفا پرورش ماهی در سیستم های آکواپونیک و برداشت آنها باشد. از آنجایی که رشد بسیار سریعی دارند، به اندازه ای ضایعات تولید می کنند که به رشد گیاهان موجود در استخرهای خاکی نیز کمک کند.

تیلاپیای مناسب استخر پرورش (pond grade): این گونه از تیلاپیاها با سرعت کم رشدشان شناخته می شوند. این ماهیان تیلاپیا برای آبزی پروری به مقاصد تجاری یا سیستم های آکواپونیک مناسب نبوده زیرا توانایی رشد بیشتر از 15 سانت (6 اینچ) را ندارند و همین هم سالها زمان می برد. به همین دلیل تنها برای تمیز کردن استخرها از جلبک و دیگر آلاینده ها می توان ازشان استفاده کرد.

تیلاپیای مناسب سیستم های آکواپونیک (aquaponics grade): عموم آبزی پرورانی که تیلاپیا را برای پرورش انتخاب می کنند از این گونه تیلاپیا استفاده می کنند. سرعت رشد این گونه متوسط بوده، برداشت آنها محدود به بازه زمانی یا فصل خاصی نیست و می توان در همه فصول پرورش شان داد. لذا آبزی پرور نگرانی ای از بابت کمبود ماهی برای تامین مواد مغذی مورد نیاز گیاهان نخواهد داشت. البته باید در نظر داشت که اگر هدف تاسیس یک سامانه آکواپونیک و استفاده از آن برای برداشت تجاری تیلاپیاست، تیلاپیای مناسب خوراک همچنان بهترین گزینه است.

پرورش تیلاپیا در استخرهای پیش ساخته

تیلاپیا را می توان با تعداد بالا در استخرهای پیش ساخته پرورش داد به شرطی که کیفیت آب حفظ شود. این پروسه پرورش باید همراه با هوادهی و تعویض آب مرتب باشد تا میزان اکسیژن حل شده در آب افت نکند و دفعیات ماهی نیز در استخر نماند.

پرورش تیلاپیا در استخرهای پیش ساخته برتری های زیادی نسبت به پرورش آن در استخرهای خاکی دارد. تراکم بالای ماهی در استخرهای پیش ساخته روند تولید مثل آنها را مختل کرده و به ماهی های نر و ماده فرصت می دهد تا در کنار به قدر کافی هم رشد کنند. در استخرهای خاکی و بتنی ای که ماهی های نر و ماده در کنار هم قرار گرفته اند شدت تولید مثل بسیار زیاد بوده در نتیجه والد و بچه ماهی بر سر غذا رقابت دارند و رشد خوبی نخواهند داشت. استخر پیش ساخته به پرورش دهنده امکان مدیریت آبزی ها و مانیتور کردن عوامل و پارامترهای محیطی مانند آب، دما، میزان اکسیژن حل شده در آب، pH و میزان آلاینده های موجود در آب را می دهد. با استفاده از استخرهای پیش ساخته غذادهی و صید و برداشت ماهی ها زمان و نیروی کمتری را در مقایسه با استخرهای خاکی و بتنی صرف می کند.

شرایط جغرافیایی مورد نیاز برای پرورش تیلاپیا در استخرهای پیش ساخته بستگی به دمای آب دارد. بازه دمایی بهینه ارجح برای پرورش بچه ماهی تیلاپیا 27.7 تا 30 درجه سانتی گراد است. رشد تیلاپیا در دمای کمتر از 20 درجه سانتی گراد به طور چشمگیری کاهش می یابد و در دمای پایین تر از 10 درجه ماهی خواهد مرد. در دمای کمتر از 12.2 درجه سانتی گراد ماهیان تیلاپیا مقاومت خود را در برابر بیماری ها از دست می دهند و به میزبانی مناسب برای انواع باکتری ها، قارچ ها و انگل ها تبدیل می شوند.

هنگام انتقال تیلاپیاها به استخرهای پیش ساخته، غلظت آمونیاک آب باید کنترل شود. بیشترین میزان مرگ تیلاپیاها وقتی اتفاق می افتد که ماهی ها ناگهان به آبی با آمونیاک یونیزه نشده غلیظ تر از 2 میلی گرم بر لیتر منتقل می شوند. هرچند که اگر ماهی ها به تدریج به غلظت بالای آمونیاک عادت کنند حداقل نصفشان 3 الی 4 روز در آبی با آمونیاک یونیزه نشده ای به غلظت 3 میلی گرم بر لیتر نیز زنده خواهند ماند.

البته ماهی ها خصوصا نوزادان و بچه ماهی ها به مدت طولانی (چندین هفته) در معرض آمونیاک با غلظت بیشتر از 1 میلی گرم بر لیتر قرار بگیرند برایشان کشنده خواهد بود؛ آن هم در آبی که غلظت اکسیژن حل شده در آن بالا نباشد.

علاوه بر آمونیاک، نیتریت نیز برای اکثر ماهی ها سمی بوده و باعث کاهش کارایی هموگلوبین در انتقال اکسیژن می شود. یون های کلرید برای از بین بردن اثر سمی نیتریت کمک می کنند. از بین گونه های مختلف ماهی ها، تیلاپیاها نسبت به دیگر ماهیانی که در استخرهای پیش ساخته پرورش داده می شوند مقاومت بیشتری در برابر نیتریت دارند. در پرورش ماهی با آب شیرین در استخرهای پیش ساخته غلظت نیتریت آب باید زیر 27 میلی گرم بر لیتر باشد. جهت جلوگیری از هر اتفاقی، بهتر است که غلظت کلرید موجود در آب 100 تا 150 میلی گرم بر لیتر باشد.

نتیجه

تیلاپیا در میان دوست داران ماهی و آبزی پروران به دلیل قیمت پایین، پرورش آسان، پخت آسان و طعم ملایمش بسیار محبوب است. برای دریافت اطلاعات تخصصی تر درباره این ماهی بحث برانگیز می توانید با مشاورین آبزیبان تماس بگیرید.

 !با آبزیبان تماس بگیرید

013-44918