:تاریخچه
آمور ماهی ای از رده پرتو بالگان، راسته ی کپور ماهی شکلان، تیره ی کپور ماهیان، و زیر خانواده ی کپوریان است. آمور ماهی ای نسبتا بزرگ، گیاهخوار و ساکن آب شیرین است. آمور آمار بیشترین ماهی تولید شده به صورت پرورشی در دنیا را به خود اختصاص داده است . بیش از پنج میلیون تن آمور به طور سالانه در جهان پرورش داده میشوند. محل زندگی این ماهی به طور طبیعی آبهای شیرین آسیای شرقیست.
.روزگاری در چین نام فامبل امپراطور وقت تصادفا به زبان چینی دقیقا مانند لغت کپور تلفظ میشد؛ (تنها ماهی ای که تا آن موقع پرورش داده میشد) به دستور خانواده ی سلطنتی فروش و کشتن این ماهی ممنوع اعلام شد ممنوع اعلام شد و در نتیجه آبزی پروران به پرورش ماهی آمور و کپور نقره ای، کپور بیگ هد و و کپور سیاه روی آوردند. پرورش آمور به علت نیاز به تامین بچه ماهی طبیعی در مقیاس کوچکتری انجام میشد.
پراکنش
پراکنش این ماهی از شمال ویتنام در رودخانه ای به نام آمور بر روی مرز چین و سیبریست. هم میتوان از این ماهی برای پرورش و تغذیه مانند کشور های آسیایی استفاده کرد و همچنین برای کنترل رشد گیاهان دریایی مانند کشور های اروپایی و ایالات متحده آمریکا. این ماهی در رودخانه های بزرگ، آب گل آلود و در تالاب ها رندگی میکند. آنها میتوانند طیف وسیعی از تنوع دمایی را تحمل کنند.
آنها در دمای 20 الی 30 درجه سانتیگراد از نظر فیزیولوژیک آماده ی تولید مثل شده و اقدام به تولید مثل میکنند. شروع پرورش آمور از رودخانه های یانگتزه و پرل در نواحی جنوبی چین آغاز شد. پرورش آمور از نظر زمانی بسیار دیر تر از کپور معمولی آغاز شد. بر اساس مطالعات تاریخی پرورش آمور در 618- الی 904 الی پیش از میلاد مسیح (تاریخ دقیقی در درست نیست) به دستور حاکم وقت چین آغاز شد.
پرورش آمور در دنیای امروز
اما امروزه با پیشرفت تکنولوژی و ابداع روش های تکثیر مختلف این مشکل حل شده است. این ماهی هم اکنون در 40 کشور تولید و تکثیر میشود. در برخی کشور ها به آن آمور سفید میگویند. پرورش آمور از سال 1999 به بعد در هیچ سال زیر 3 میلیون تن در سال نبوده است. چین امروزه بزرگترین تولید کننده و توزیع کننده ی امور در جهان است که طبق آمار گرفته شده در سال 2002 ، 99.7% از بازار جهانی آمور را در دست داشت. آمور ماهی ایست بومی آبهای شیرین چین که از مناطقی در رودخانه ی پرل در قسمت های شرقی چین تا قسمت های شمالی چین در رودخانه ی هیلانگ پراکنده شده است.
پراکنش بین المللی آمور
آمور در دوران جدید پرورش ماهی به چهل کشور معرفی شد که آمار دقیقی از مقدار آمور پرورش داده شده در این کشور ها در دست نیست. آنها در زیست گاه طبیعی خود که برکه های و چاله های آب است از گونه هایی خاص از گیاهان دریایی مصرف میکنند، حال آنکه لارو آمور از زوئوپلانکتون ها تغذیه میکند.
پرورش مصنوعی آمور
در شرایط پرورشی نیز آمور را میتوان به خوبی با عصاره ،کنستانتره، روغن گیاهان و پلت تغذیه کرد، به علاوه میتوان به غذای آنها گیاهان علفی، انواعی از گیاهان دریایی و بوته های خشک شده ی انواعی از گیاهان خشکی را نیز به عنوان جیره غذایی مکمل اضافه کرد. آمور معمولا در قسمت های میانه – رو به پایین ستون آب زندگی میکند. آنها آبهای شفاف را ترجیح میدهند و سرعت شنای پایینی دارند.
رفتار آمور در هنگام تولید مثل
آمور ها نوعی ماهی مهاجر محسوب میشوند. ماهی های مولد بالغ برای تولید مثل به قسمت های بالایی رودخانه مهاجرت میکنند. آبی که مداوما در جریان باشد و سطوح متفاوتی داشته باشد از جمله شرایط لازم برای تولید مثل آمور هستند. ماهی ها میتوانند طی شرایط پرورشی به بلوغ جنسی کامل برسند اما باید تولید مثل در شرایط مصنوعی نیاز به تامین مصنوعی شرایط تولید مثلی مناسب مانند آب جاری و تزریق هورمون دارند. آمور ها به سرعت رشد میکنند و میتوانند در طبیعت به وزن 35 کیلو گرم برسند.
چرخه حیات ماهی آمور
گامت های ماهی پس از لقاح به محفظه های مخصوصی منتقل میشوند تا در آنجا از تخم خارج شوند. در هر کدام از این محفظه ها به ازای هر متر مکعب 1 میلیون تخم وجود دارد. پس از بیست و چهار ساعت در این محفظه ها آمور های کوچک لارو مانندی به وجود میایند که همچنان در این مرحله کیسه ی زرده ی خود را به همراه دارند. پس از گذشت 3-5 روز این پیش-لارو محتویات کیسه را استفاده کرده و وارد مرحله ی لاروی واقعی میشود.
مرحله لاروی
لارو های آمور در این مرحله به وسیله ی جیره غذایی مکمل زنده تقویت میشوند (فیتوپلانکتون ها، زئوپلانکتون ها و…). آمور ها پس از بیست روز به اندازه ی انگشتکی رسیده و از علف، چمن و غذای مصنوعی تغذیه میکنند. در این سن میتوان آمور ها را به استخر های پرورش منتقل کرد. جایی که 6-18 ماه در آنجا میمانند تا رشدشان کامل شود. وزن ایده آل بر داشت آمور برای فروش در بازار 1.5-2.5 کیلوگرم در بازار است.
فروش ماهی آمور در بازار جهانی
تولید جهانی ماهی آمور در سال 1950 تنها 10.527 تن در جهان تخمین زده میشد؛ تا سال 2002 این عدد به 3.572.825 تن افزایش یافت! یک افزایش 339 برابری در طی 52 سال که در برگیرنده ی 15.6% کل ماهی آب شیرین تولید شده در جهان بود.
ارزش جهانی تجارت آمور در سال ، 2.29 هزار میلیارد دلار ارزش داشت، این افزایش ارزش به طور میانگین 7.5 درصد در سال بود و سالهایی که این تجارت افت کرد به دلیل افت ارزش واحد ارز چین در برابر دلار آمریکا بود.
غذای طبیعی
آمور ها گیاه خوار هستند و به طور عمده از گیاهان دریایی تغذیه میکند اما در جیره غذاییشان انواع غذا های مکمل و حشرات نیز وجود دارد. نوعی پلت نیز برای پرورش آمور در شرایطی که بخواهند از ماهی برای کنترل رشد علف های دریایی استفاده کنند وجود دارد.
تغذیه در مرحله لاروی
حفره دهانی لارو ها کوچک است و دندان حلقی در آنها تکامل نیافته است. لارو ها در آغاز از پروتوزوآ و زئوپلانکتون هایی ماند روتریفر ها تغذیه میکنند، پس از آن به زئوپلانکتون های بزرگتر مانند کلادوسران ها و ناوپایان روی می آورند. وقتی لارو به اندازه حدود 22 میلیمتری میرسد دندان حلقی شروع به کامل شدن کرده و روده ها نیز در وی تکامل پیدا کرده و پیچ میخورند. در این مرحله ماهی شروع به تغذیه از گیاهان دریایی میکند. همزمان با رشد ماهی حفره ی دهانی نیز رشد میکند و دندان های حلقی نیز کامل تر شده و قابلیت برندگی بیشتری پیدا میکنند.
رفتار مرتبط با تغذیه ماهی
تغذیه ماهی آمور با دمای محیط ارتباط مستقیم دارد. دمای بهینه برای تغذیه آمور 22-30 درجه است. مقدار غذا خوردن و شدت آن نیز مرتبط با نوع جیره غذایی است. مطالعات نشان داده است که تغذیه آمور دوره و زمان مشخصی ندارد. آمور مداوما در طول روز از خزه، عدسک آبی و الودا تغذیه میکند در حالی که ماهیان گوشت خوار تنها یک چهارم از طول روز خود را به تغذیه می گذرانند. تنها استثنا موجود در این میان زمانیست که آمور به مدت 2-3 ساعت از ماکروفیتها تغذیه میکند و پس از آن کمتر از یک ساعت به استراحت می پردازند.
هیبرید های ماهی آمور
ماهی پیوندی بین آمور و بیگ هد نیز رفتار غذایی مخصوص به خود را دارد. آنها عدسک آبی تک ریشه، جلبک کارا و تیزک سروگودالوپ را برای تغذیه ترجیح میدهند درحالی که علاقه ی کمتری به تغذیه از میروفیلوم آبی دارند. این نوع آمور پیوندی طیف دمایی گسترده تری برای تغدیه ی بهینه از آمور دارد (12-28 درجه سانتی گراد).
رفتار تغذیه ای در آمور همچنین وابستگی شدید به اکسیژن محلول دارد. آمور در صورتی که اکسیژن محلول کمتر از 3 mg /L شود تغذیه را متوقف کرده و مقدار اکسیژن بهینه برای تغذیه آمور بین 3-5 mg/L میباشد.
پرورش متراکم ماهی آمور
در پرورش متراکم، آمور در سطوح بالایی متمرکز میشود، در استخر هایی به قطر ده متر و عمق 1.5 متر، 250 الی 500 گرم ماهی در مساحت حدود 10-20 متر مکعب نگهداری میشوند. این ماهی ها با علف ها و گیاهان دریایی و پلت یا غذا های مصنوعی دیگر تغذیه میشوند. طول این این دوره پرورش حدود 8-10 ماه بوده و برداشت از آن چیزی حدود 30-50 kg/ میباشد.
صرفه تجاری
سود پرورش متراکم آمور مطابق ارقام فوق الذکر 70 الی 80% هزینه ی صرف شده است. از آنجا که پرورش متراکم آمور نیاز به غذای مصنوعی زیادی دارد نوعی سرمایه گذاری محسوب شده و هزینه اولیه نسبتا بالایی نیاز دارد. ماهی ها ممکن است همیشه به اندازه ی عدد فرضی ما تغذیه نداشته باشند (بسته به شرایط محیط) پس مهم است که آبزی پرور مقداری علف و گیاه دریایی در اختیار داشته باشد تا در موقعیت مناسب بتواند به آب بیافزایدشان.
منبع غذایی | اطلاعات مربوط به منبع غذایی | مرحله حیات ماهی | مقدار غذایی که ماهی از جیره به طور معمول خواهد خورد (%) |
سوسن صغیر یا وج | بالغ | ||
آزیریان | بالغ | ||
گل دو دندانه ی سه سویه | بالغ | ||
براچینوس پلانکتون | بچه ماهی/لارو | تا 100% | |
گل هزار نی | بالغ | ||
سیاه سنبل اپیگجوس | بالغ | ||
گل شیپوری وحشی | بالغ | ||
کارکس استریکتا , کارکس نیگرا ، کارکس پسدوکیپروس | بالغ | ||
علف شاخی دمرسام | بالغ | ||
گونه جلبک کارا (استون ورت و موسک گرس) | بالغ | ||
پشه بی نیش | بچه ماهی | ||
سرونیان (مثلا موینا) | بچه ماهی/لارو | تا 100% | |
دم گربهای | بالغ | ||
سنبل آبی | بالغ | ||
علف مرداب | بالغ | ||
دماسب صحرایی | بالغ | ||
جلبک شاخهدار | بالغ | ||
خزه جویبار تببر | بالغ | ||
گونه خزه جویبار | بالغ | ||
شیرین چمن فیلویتنس | بالغ | ||
گونه آویشن آبی، هدیوتیس شعاعی | بالغ /بچه ماهی | ||
چتر قورباغه | بالغ | ||
سازوی بندبند، گونه افیلیوس، فیلفورمیس | بالغ | ||
کاهو | بالغ | ||
عدسک آبی ، عدسک آبی کوچک | بالغ /بچه ماهی | ||
علف بیدی | بالغ | ||
گونه پر طاووسی، پر طاووسی سنبلهای | بالغ | ||
تیزک، تیزک سروگودالوپ | بالغ | ||
آبتره | بالغ | ||
ناپلی پاروپایان | بچه ماهی/لارو | تا 100% | |
گونه ناتلیا | بالغ | ||
نیلوفر آبی زرد | بالغ | ||
نیلوفر آبی | بالغ | ||
نیلوفر آبی بیدستر | بالغ | ||
ارزن جویباری | بالغ | ||
نی قلم | بالغ | ||
فیتو پلانکتونها | بچه ماهی | ||
زقیم | بالغ | ||
چمن باتلاقی | بالغ | ||
گوشاب نتنس، گوشاب آمپلفلیوس، گوشاب کریسپوس، گوشاب پرز زبانی، گوشاب آپتوسیفولیوس، گوشاب پرفوریاتوس، گوشاب زوئوستریفورم، گوشاب ،پریلانگوس، گوشاب لوسنس | بالغ | ||
پروتوزوئا ها | بچه ماهی/لارو | ||
آلاله های علفی | بالغ | ||
پیکان آبی | بالغ | ||
پیزر قارچی | بالغ | ||
خزه پودهزار | بالغ | ||
عدسک آبی پرریشه | بالغ | ||
ابریشم آبی | بالغ | ||
سنبلهای باتلاقی | بالغ | ||
آناناس آبی | بالغ | ||
گیاهان مقاوم آبی ( مثال: عدسک آبی بی ریشه) | بالغ / ماهی مولد/ بچه ماهی | ||
گیاهان مقاوم خشکی | بالغ | ||
گوشاب شاه بلوطی آبی | بالغ | ||
شبدر سفید | بالغ | ||
دم گربه ای ها | بالغ | ||
آتریکالاریا معمولی | بالغ | ||
آب فنر | بالغ | ||
آلاله سفید آبی | بالغ | ||
برنج وحشی لاتیفولایا | بالغ |
ماهی آمور میتواند مستعد ابتلا به بیماری هایی نیز باشد که در جدول زیر آنها را بررسی میکنیم. به خاطر داشته باشید در صورت مشاهده بیماری در استخر ماهی خود هرگز دست به درمان خود سرانه نرنید و حتما با یک دامپزشک مشورت کنید. مطالب نگاشته شده صرفا جهت افزایش اطلاعات شما آبزی پرور عزیز میباشد.
بیماری های ماهی آمور و روش های درمان پیشنهادی آنها
بیماری | عامل | نوع | علائم | روش درمان |
بیماری خونریزی داخلی | Reovirus (GCRV) | ویروس | عضلاتی که به علت خونریزی داخلی سرخ رنگند، باله قرمز رنگ، پوشش آبششی و روده سرخ رنگ، درصد مرگ و میر بالا (30-50%) از ماهی های آلوده | تزریق واکسن؛ ضد عفونی کردن بچه ماهی ها و محوطه پرورش با محلول های کلرین، آهک و پرمنگنات پتاسیم؛ استفاده از گیاه ریوند چینی؛ استفاده از برگ های شیرین کشسان در تغذیه؛ چوب پنبه؛ باکالنیس بشقابی |
گند خونی (سیپسیس باکتریایی) | Aeromonas sobria; Aeromonas hydrophila; Yersinia ruckerri; Vibrio sp. | باکتری | افزایش موضعی جریان خون در نقاط مختلف بدن از جمله فک، دهان، حفره دهان، روده، پایانه باله و در صورت ابتلا حاد تمام بدن؛ مقعد فرو رفته، شکم ورم کرده، فلس های برآمده، فساد آبششی، کم شدن تغذیه و…؛ ضریب مرگ و میر بالا | ضد عفونی ماهی و محل پرورش با آهک و پتاسیم پرمنگنات |
التهاب روده باکتریایی | Aeromonas punctata f. intestinalis | باکتریوم | نقاط قرمز روی شکم؛ ورم روده، مقعد سرخ و فرو رفته؛ شکم برامده و از دست دادن اشتها | ضد عفونی محل پرورش با پودر سفید کننده و اکسید کلسیم؛ سولانگواناداین و فورازولیدین؛ سیر، فرفیون هومیسوفا، آکالیفا استرالیایی، فلفل آبی |
بیماری فساد آبشش باکتریایی | Myxococcus piscicola | باکتریوم | پوسیدگی تار های آبششی؛ پوک شدن کمان های آبششی؛ لایه ای نازک آمیخته به لجن چسبیده به تار های و کمان های آبششی | غوطه دادن ماهی در آب 2-2.5% شوری؛ ضد عفونی کردن استخر با اکسید کلسیم و محلول های کلرین؛ راس چینی؛ تریادیکا سبیفرا؛ محلول فورازولیدون |
بیماری پوست سرخ | Pseudomonas fluorescens | باکتریوم | خون ریزی خارجی و التهاب، ریختن فلس ها، باله های متورم و شعاع های باله ای درگیر فساد | حمل و نقل و رها سازی با دقت، ضد عفونی آب با محلول های سفید کننده، سولفاسیازول، راس چینی |
کرم افتادگی | گونه بتریوسفالوس | کرم پهن | ضعف جسمی، کم شدن تغذیه، باز کردن دهان، ضریب مرگ و میر بسیار بالا | ضد عفونی استخر با کلسیم اکسید و متریفونیت، تخم کدو |
کپلک آبشش | Dactylogyrus sp. | کرم انگلی | ضعف جسمانی، تیره شدن رنگ بدن، حرکت آرام، کم شدن تغذیه، اشکال در تنفس | اسپری کردن کلسیم اکسید و متریفونیت در آب استخر، غوطه دادن ماهی ها در محلول پرمنگنات پتاسیم یا متریفونیت |
ایچییوف تریاسیس | Ichthyophthirius multifiliis | انگل خارجی از نوع پروتوزئوا | چسبیده به پوست و تار های آبششی، ایجاد کیسه ای سفید روی پوست، مرگ و میر بالا | ضد عفونی کلی استخر با کلسیم اکسید، نیترات جیوه، مالاکیت آبی |
سینگرگاسیلیاسیس | Sinergasilus (female) | پاروپایان | اشکال در تنفس، آسیب آبشش، التهاب و فساد تار های آبششی، دور زدن بسیار سریع بر سطح آب و مرگ بر اثر خستگی | ضد عفونی استخر با کلسیم اکسید، اسپری کردن متریفونیت یا آهن دوبار مثبت اکسیده یا اکسید مس |
ref:
https://www.cabi.org/isc/datasheet/16772
http://www.fao.org/fishery/affris/photogallery/grass-carp/en/
http://www.fao.org/fishery/affris/species-profiles/grass-carp/tables/en/